(Cadn.com.vn) - Trong tuần qua, chính phủ Nhật do Thủ tướng Naoto Kan đứng đầu đã tỏ lời xin lỗi về thời Nhật đô hộ bán đảo Triều Tiên, trước ngày kỷ niệm 100 năm ngày Nhật chiếm bán đảo, ngày 29-9 tới.

Trước khi Hàn Quốc kỷ niệm ngày giải phóng, cũng vào ngày 15-8-1945, Thủ tướng Kan tỏ sự hối tiếc về những nỗi đau khổ mà Nhật đã gây ra trong thời gian đô hộ Triều Tiên (1910-1945). Thủ tướng Kan hôm 15-8 đã đến làm lễ ở Đài tưởng niệm tại Tokyo, đồng thời bày tỏ sự hối tiếc trước những hành vi của quân đội Nhật hoàng.

Ông Kan nói trong buổi lễ: “Thời kỳ chiến tranh Nhật Bản đã gây tổn thương, đau khổ tại nhiều quốc gia, đặc biệt là ở các nước Châu Á. Tôi rất lấy làm tiếc về điều này và gửi những lời chia buồn thành thật của tôi đến các nạn nhân và gia đình họ”. Một điểm khác mang tính hòa giải của Nhật Bản là tất cả các thành viên nội các của ông Naoto Kan cũng đã khẳng định sẽ không thăm đền Yasukuni trong dịp kỷ niệm ngày kết thúc chiến tranh này. Đây là lần đầu tiên tất cả các thành viên nội các Nhật Bản quyết định không thăm đền Yasukuni kể từ những năm 1980.

Quyết định này cho thấy, chính quyền do đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) đứng đầu coi trọng chính sách hướng tới các nước Châu Á, trong đó có Trung Quốc và Hàn Quốc, đồng thời muốn chứng tỏ họ khác với chính quyền do đảng Dân chủ tự do (LDP). Ông Kan đã tuyên bố sẽ không thăm đền Yasukuni khi còn tại nhiệm, còn Chánh văn phòng nội các Yoshito Sengoku cũng cho biết, quan điểm của nội các hiện nay là các bộ trưởng tự nguyện tránh thực hiện các chuyến thăm đền chính thức.

Những cụ bà từng là nô lệ tình dục dưới thời bị Nhật chiếm đóng biểu tình phản đối Nhật Bản trước Đại sứ quán nước này ở Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: Reuters

Trước động thái đó của Nhật Bản, phát biểu trong lễ kỷ niệm 65 năm ngày Hàn Quốc giành lại độc lập từ thực dân Nhật (15-8-1945 - 15-8-2010) diễn ra tại Quảng trường Quang Hóa Môn ở trung tâm Seoul, Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung-bak nhấn mạnh  Seoul và Tokyo cần thực thi “các biện pháp cụ thể” để xây dựng mối quan hệ mới, vượt qua những vết thương lòng trong quá khứ. Tổng thống Lee cũng đánh giá cao những nỗ lực củng cố mối quan hệ với Hàn Quốc mà Thủ tướng Nhật Bản Kan đã thể hiện trong lời xin lỗi nhân dân Hàn Quốc tuần trước.

Tuy nhiên, trong tiến trình hòa giải đó cũng đang xuất hiện vết gợn đáng quan tâm với các nước láng giềng, mà điểm đầu tiên là Hàn Quốc. Theo phân tích của một số quan chức ngoại giao Nhật Bản, việc trao trả Hàn Quốc một số cổ vật mà Nhật Bản lấy đi của nước này trong thời gian chiếm đóng bán đảo Triều Tiên có thể gây tranh cãi ngoại giao mới giữa hai nước do sự khác biệt về quan điểm xung quanh vấn đề này.

Người dân Hàn Quốc chăm chú theo dõi lời xin lỗi của Thủ tướng Nhật Bản trên truyền hình. Ảnh: AP

Trước đó, Thủ tướng Naoto Kan từng cam kết sẽ trao trả Hàn Quốc những cổ vật mà nước này lấy đi trong thời gian xâm chiếm bán đảo Triều Tiên. Song, theo các nguồn tin, số cổ vật mà Tokyo định trao trả Seoul chỉ là một phần nhỏ trong số hàng chục nghìn cổ vật mà nước này lấy đi vì cho rằng một số cổ vật đã không còn thuộc quyền sở hữu của Hàn Quốc sau khi hai nước ký Hiệp định quan hệ ngoại giao năm 1965, trong đó có nội dung quy định Nhật Bản bồi thường chiến tranh cho Hàn Quốc 300 triệu USD và cho vay 200 triệu USD.

Bên cạnh đó, những cổ vật dự định trao trả sẽ chỉ được lấy từ Cục Quản lý Hoàng gia Nhật Bản và một số cơ quan thuộc quyền sở hữu nhà nước như Viện Bảo tàng Quốc gia Tokyo, đồng nghĩa với việc một số lượng lớn cổ vật nằm trong tay các nhà sưu tập tư nhân không thuộc diện trao trả lần này.

Trong khi đó, Hàn Quốc khẳng định Nhật Bản đã lấy đi tổng cộng 61.000 cổ vật, trong đó có các thư tịch cổ của vương triều Joseon, trong thời gian chiếm đóng nước này và yêu cầu Tokyo trao trả hết số cổ vật này. Một số nhà ngoại giao cho rằng, nếu không khôn khéo giải quyết sự khác biệt trong quan điểm về vấn đề này, một tranh cãi ngoại giao mới giữa hai nước có thể phát sinh trong bối cảnh kỷ niệm 100 năm ngày Nhật Bản sáp nhập bán đảo Triều Tiên vào lãnh thổ nước này, đồng thời khiến những lời xin lỗi của Thủ tướng Kan sẽ không còn nhiều giá trị.

Lê Diệu Nguyên